TARIM11.02.2022 15:51
Rusya’da yoğun tarım yapılan yörelerde devlet çiftçiliklerindeki arılıklardan elde edilen kazançların yalnızca bal üretimi üzerine kurulduğu ve bitki polinasyonunda bal arısının kullanılmadığına işaret edilmiştir. Ancak günümüzde tarımı ve arıcılığı ileri gitmekte olan ülkelerde polinasyonun önemi kavranmış, bal yanında polinasyon katkısı da dikkate alınmaya başlanmıştır.
__3326__
Yapılan bir çalışmada arı polinasyonu yapılan 15.6 milyon hektarlık alanın 13.1 milyon hektarlık kısmının yabancı tozlanmaya olan gereksinimini bal arılarının karşılandığını bildirilmektedir. Birkaç yıl süreyle yürütülen çalışma sonucunda, bal arısı polinasyonuyla yoncada %65, karabuğdayda %39, pamukta %28, salatada %11, kabakgillerde %25, keten %35, üzümde %29, keten tohumunda %19, kolzada %30, ağaç ve çalı meyvelerinde %35 artış olduğu saptanmıştır.
ABD koşullarında bal arısıyla tozlanan 49 üründe, 19 milyar dolarlık yıllık gelir elde edildiğini bildirilmiştir. Bu rakama tüm sebze ve meyvelerin değerleri, polinasyon sonunda elde edilen tohumlardan elde edilen diğer mallar, yonca samanı, polinasyona bağlı olarak sığır, buzağı ve süt üretimleri gibi dolaylı elde edilen ürünler de dahildir. Aynı dönemde yıllık bal ve balmumu üretiminin değeri ise 140 milyon dolar olarak saptanmıştır.
Kanada'da arı polinasyonuyla elde edilen ürünlerin değeri 390 milyon dolar, arı polinasyonuna dolaylı olarak bağlı olan süt, dana ve sığırdan elde edilen gelirin de 775 milyon dolar ve toplamda da polinasyon gelirinin 1.2 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. ABD'de büyük ölçüde arı polinasyonuna bağlı 50 ürünün, 15 milyar doların üzerinde bir değer ettiği belirtilmiştir. Aynı yıllarda Yeni Zelanda'da bal arısının, polinasyon çalışmalarına 2.253 milyon dolar katkı sağladığı tahmin edilmiştir.
ABD’de bal arısı polinasyonunun en önemli etkisinin, 9.4 milyon hektar otlak alanına azotu bağlayan yoncanın tohum üretiminde olduğu hesaba katılmaktadır. Bu azotun her yıl 1.746 milyon dolar değerinde yapay gübreye eşit değerde olduğu belirtilmektedir.
__3273__
Bilim adamları; tüm böcek polinasyonunun %80'inin bal arıları tarafından yapıldığını belirtmişlerdir. Böcek polinasyonu olmadığı zamanlarda oluşan verim değerlerini de dikkate alarak polinasyonun üretim artışında katkısını hesaplamışlardır. Sonuçta ABD'de yetiştirilen 40 ürünün toplam değeri (saman dahil, çiftlik hayvanları hariç), 30 milyar dolar olarak saptanmıştır. Bu rakamın 9.3 milyar dolarlık kısmı (%31), bal arısı polinasyonu ile olmaktadır. Ancak bu rakamların tahmin edilenin çok altında olduğu ve buna da ABD'de yetişen küçük bitkilerdeki polinasyonun dikkate alınmamasından kaynaklandığına da vurgu yapmaktadırlar.
Ayrıca bal arıları tarafından yapılan polinasyon sayesinde 3.2 milyar dolar olduğu tahmin edilen ürün değerinin, her yıl yaklaşık 2 milyon bal arısı kolonisinin kiralandığı ABD'deki polinasyon ücretlerinin toplamından 60 kere fazla olduğunu bildirmişlerdir. Polinasyonda bal arılarının bu kadar önemli düzeyde katkısının olması nedeniyle bitki yetiştiricileri arı kolonisi kiralamakta, polinasyon için arı kiralamanın bitkilerin pazar fiyatında bedeli karşılayıp karşılayamayacağının hesabını yapmaktadırlar.
Sadece kültür bitkilerinde değil, toprak korumaya yardım, erozyon kontrolü ve yabani yaşam için önemli kaynaklar sağlayan bitki türlerinin polinasyonunun gelecekte ve şimdi de ekonomik öneme sahip olduğu da hesaba katılmalıdır. ABD'de yabani yaşam için en önemli besin kaynağı olan bitkilerin tarlacı bal arıları tarafından ziyaret edildiği, meyve ve tohum üretimi için bal arılarına bağlı oldukları sonucuna varılmıştır. Ayrıca bal arılarının polinasyonunu sağladığı pek çok bitki kışlama ve yavru yetiştirme sırasında yabani yaşayan canlılara da örtü ve korunma alanı sağlamaktadır.
Polinasyon katkı hesabının temeli bitkinin verimliliğine etki eden polinatörlerin etki oranına göre hesap edilmektedir. Örneğin; kayısı polinasyonunun %80’i böcekler tarafından yapılmaktadır. Bu böceklerin payı içerisinde bal arılarının oranı da %70 düzeyindedir. Dolayısıyla kayısı polinasyonunun %56’sı bal arıları tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu orandan yola çıkılarak yapılan hesaplama sonucunda bir kayısı ağacının verdiği meyvenin %44’ü rüzgâr, yağmur, titreşim, insan vs gibi faktörlerin etkisi altında gerçekleşirken %56’sı ise doğrudan bal arısı polinasyonu tarafından yapılmaktadır. Yapılan bu hesaba göre 50 kg meyve veren bir ağacın 28 kg meyvesi bal arıları tarafından oluşturulurken 22 kg meyvesi ise diğer polinasyon etkenleri tarafından karşılanmaktadır.