‘Hayat Mağarası’ Aysütü oluşumları ile dikkat çekiyor

• Yaprak KOÇER
• 07.10.2022 10:08
• 0

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Uzun, mağara varlığı yönünden çok zengin olmasa da Samsun’un önemli mağaralara sahip bir il olduğunu söyledi. Prof. Dr. Uzun, bu mağaraların en önemlilerinden birinin Bafra’nın Başaran Mahallesi'nde yer alan ‘Hayat Mağarası’ olduğunu belirterek bu mağaranın içerisinde hayvanlardaki yaralanmalarda tedavi amaçlı kullanılmış krem şeklinde, karbonatlı bir çökelti olan aysütü (moonmilk) bulunduğunu dile getirdi.

Samsun’daki mağaraların sayısı henüz tam olarak bilinmese de kayıt altına alınan mağaralar farklı özellikleri ile dikkat çekiyor. Samsun’daki mağara varlığının belirlenebilmesi için envanter çalışması yapılması gerektiğini Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Uzun, ilde kayıt altına alınan bazı mağaralar ve özellikleri hakkında bilgi verdi.

‘Samsun önemli bir mağara varlığına sahip’

Prof. Dr. Ali Uzun, mağara varlığı yönünden çok zengin olmasa da Samsun’un doğal ve yapay mağaraları ile dikkat çeken bir il olduğunu söyledi. Prof. Dr. Ali Uzun, Samsun’daki doğal mağaralar arasında Hayat Mağarası, Başaran Mağarası, Bakacak Kaya Mağarası, Koyunağılı Mağarası, Canik Dereler Mağarası, Tekkeköy tafoni mağaraları ve Havza Bekdeğin Mağarası gibi mağaraların bulunduğunu; yapay mağaralar arasında ise Asarkaya Kaya Mezarları, Asarkale Suyolu Mağarası, Tependeliği Suyolu Mağarası ve Tekkeköy mağara-kale yerleşmelerinin ilk akla gelenler olduğunu ifade etti.

‘Aysütü çiftlik hayvanlarının tedavisinde kullanılmış’

Samsun bölgesinde kalker arazinin nispeten az olduğunu, ancak bu arazilerin açığa çıktığı yerlerde doğal mağaraların geliştiğini dile getiren Prof. Dr. Ali Uzun, “Bunların en dikkat çekenlerinden biri de yeni yayımladığımız Hayat Mağarasıdır. Toplam 570 metre galeri uzunluğuna sahip olan bu mağara Bafra’nın Başaran Mahallesi sınırları içinde bulunuyor. Mağaranın içinde hem turistik albenisi yüksek damla taşları, hem de aysütü oluşumları bulunuyor. Aysütü yaklaşık 300-400 yıldan beri bilinen, veterinerlerin hayvanların ayaklarında ya da başka yerlerindeki yaralara uyguladıkları krem şeklinde karbonatlı bir çökeltidir. Aysütü oluşumlarının çok yönlü incelenebilmesi için halen bir proje hazırlığımız devam ediyor” şeklinde konuştu.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Uzun

‘Turistik albenisi yüksek iki mağara’

Prof. Dr. Ali Uzun, Hayat Mağarası’nın, Kavaklıgöl Deresi’nin oluşturduğu karst sisteminin bir parçası olduğunu söyleyerek “Sistem üst üste iki mağaradan oluşuyor. Üsttekine ‘Başaran Mağarası’, alttakine ise ‘Hayat Mağarası’ denilmektedir. Başaran Mağarası havalandırma zonunda yer alır ve kurudur. Hayat Mağarası ise aktiftir ve içinde yeraltı akışı vardır. Her iki mağarada da turistik albenisi yüksek damlataşlarına rastlanır. Ayrıca, bu alanda antik bir yerleşmenin kalıntılarından, insanlar tarafından oyulmuş Tependeliği Mağarası bulunmaktadır. Bu durum sahanın turistik çekiciliğini artırıyor” dedi.

‘Envanter çalışması yapılmalı’
 

Samsun’da yapay mağaraların da bulunduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ali Uzun, “Bunların en bilinenleri kaya mezarlarıdır. Kaya mezarlarının önemli bir kısmı Bafra’daki Asarkale çevresinde yer alıyor. Burada, birbirine yakın üç ayrı alanda kaya mezarına rastlanır. Aslında Samsun’un mağara varlığı tam olarak bilinmiyor. Bilinenler de yeterince araştırılmış değil. Samsun ili mağaralarının ayrıntılı olarak çalışılması ve turizme uygun olanların belirlenerek turizme kazandırılması gerekiyor. Halen bu amaçla hazırladığımız iki bilimsel proje için kaynak arayışımız devam ediyor. Umarım gerekli kaynağı bulur ve ilimizdeki mağaraların envanterini çıkarabiliriz. Bu çalışmalar Samsun turizminin geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi açısından da önem taşıyor” diye konuştu.

‘Tekkeköy Mağaraları Anadolu’nun iskân tarihi açısından önemli’
 

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Uzun, Tekkeköy Mağaralarının hem Samsun hem de Türkiye yerleşme tarihi açısından önemli olduğunu belirterek “Samsun’da hem doğal hem yapay mağaralar var. Tekkeköy’de önce doğal olarak oluşan, ardından insanlar tarafından şekillendirilerek mağara kale yerleşmelerine dönüştürülen önemli bir mağara grubu var. Tekkeköy Mağaraları hem oluşum özellikleri ile hem de Anadolu’nun yerleşme tarihine ışık tutan arkeolojik buluntuları ile önemlidir. Bu mağaralar ilk olarak 1940’larda Prof. Dr. Kılıç Kökten ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalarla tanındı. Daha sonra, 1990’larda tarafımızdan yapılan yayınlar sahanın tanınmasına önemli katkı yaptı. Bugün orada ‘Tekkeköy Arkeoloji Vadisi’ olarak bilinen önemli bir turist varış yeri (destinasyon) oluşturuldu. Bu vesileyle katkısı olanlara teşekkür ederim” şeklinde konuştu.

 

• Etiketler
• #samsun