Yerli otomobilin plastik aksamları kenevirden elde edilmeli

Kenevir tarımı üzerine yapılan bir araştırmada, Türkiye’nin 2023 hedefleri doğrultusunda çevreci bir yaklaşımla üretilmesi planlanan yerli elektrikli otomobillerin (TOGG) plastik aksamlarında kenevirden elde edilen biyokompozitlerin kullanılması tavsiye edildi.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi tarafından “Türkiye’de kenevir yetiştiriciliğinin ekonomik olarak yapılabilirliği” araştırıldı.

Samsun’un Vezirköprü ilçesi örneğinden yola çıkılarak yapılan araştırma Anadolu Tarım Bilim Dergisi’nde yayınlandı.

Endüstriyel kenevir yetiştiriciliğinin ekonomik olarak yapılabilirliğini ortaya koymak amacıyla yapılan araştırmanın ana materyalini, Vezirköprü ilçesinde gayeli olarak seçilen 15 kenevir işletmesinden anket ve mülakat yoluyla elde edilen veriler oluşturdu.

Diğer ürünlere göre daha karlı

Dünya ve Türkiye kenevir ekim alanları ile ithalatındaki gelecek dönemli öngörülerin yapılmasında çift üstel düzeltme yönteminden yararlanıldı. Araştırmada, Vezirköprü ilçesinde kenevir tarımının; aynı bitkiden hem tohum hem de lif elde etmek amacıyla yapılması ve liflerin bitkiden ayrıştırılmadan pazarlanması halinde, bölgede yapılan buğday, şekerpancarı, ayçiçeği ve silajlık mısır tarımına göre daha kârlı olduğu tespit edildi.

Araştırmada ayrıca 1 kg soyulmamış sap maliyeti ortalama 1.8 TL, 1 kg tohum maliyeti 30 TL ve 1 kg lif maliyeti ise 22.8 TL olarak hesaplandı. Kenevir üretim masraflarının yüzde 90.6’sı değişken masraflardan, yüzde 9.4’ünün ise sabit masraflardan oluştuğu belirtildi.

Hasat sonrası lif elde etme işlemlerinin bu amaca yönelik geliştirilmiş makineler ile yapılması durumunda 1 kg lif maliyeti yüzde 34.6 daha az maliyetle 14.9 olarak hesaplandı.

Kenevir tarımının sorunları

Türkiye’de kenevir tarımının temel sorunları arasında üretimin insan gücüne dayalı geleneksel yöntemlerle yapılması ve tedarik zincirinin gelişmemesi ilk sırada yer aldı. Türkiye’de lif amaçlı tarımı yapılacak kenevirin; organik tarım kapsamında yapılması durumunda organik tekstil ürünleri pazarında niş pazar oluşturma potansiyelinin yüksek olduğu vurgulandı.

Kenevirin bünyesinde bulunan kannabinoidler kozmetik ve eczacılık alanlarında, ayrıca liflerden üretilecek biyokompozitlerin ise otomotiv sektörleri için gelişmeye açık alan olduğuna işaret edildi.

Yapılan araştırmanın sonuç bölümünde ise şu ifadelere yer verildi:

“Kenevir bitkisi ile ilgili en temel tartışma endüstriyel kullanım amacıyla üretilen kenevirin esrar üretiminde de kullanılabileceği düşüncesidir. Bu düşünce Türkiye’de de geçerlidir. Günümüzde endüstriyel kenevir ve esrar üretimi algısı ve endüstriyel kenevir yetiştiriciliğinde kontrol mekanizmasının yeterince işletilemeyeceği düşüncesi azalmakla birlikte hala devam etmektedir.

Organik tarım için alternatif bitki

Ancak günümüzde ıslah tekniklerinin gelişmesiyle, endüstriyel amaçlı geliştirilen kenevirden esrar elde etme olanağı azaltılabilmektedir. Kamuoyu nezdindeki bu olumsuz algının kırılabilmesi için bilimsel veriler kullanılarak kamuoyu aydınlatılmalıdır.

Bu konu ile ilgili olarak bilimsel çalışmaların sayısı ve niteliği artırılmalı, yapılan çalışmalar ve sonuçları kamuoyu ile şeffaf bir şekilde paylaşılmalıdır.

Kenevir tarımına ilginin tekrar artmasında, tüketici zevk ve tercihlerinde doğal ürünlere ve çevre dostu ürünlere yönelik tercihlerdeki değişimin etkisi yadsınamaz. Kenevir tarımında kimyasal ilaç kullanmaya ihtiyaç duyulmaması ve ikame ürünlerine göre daha az sentetik gübrelere ihtiyaç duyması kenevir bitkisini organik tarım için alternatif bir bitki olarak ortaya çıkarmaktadır.

Kenevirden elde edilen enerji

Özellikle organik olarak üretilecek kenevir liflerinden, organik ürün talebi yüksek olan bebek giysileri üretilebilir. Organik olarak yetiştirilen kenevir liflerinden üretilen organik ürünler, kendisine niş bir pazar yaratma potansiyeline sahiptir.

Kenevir bitkisinden çok sayıda nihai ürün üretilebilmesine rağmen dünya genelinde sadece lif, tohum ve kozmetik alanlarındaki ürünlerin gelişme potansiyelinin yüksek olduğu bildirilmektedir.

Bu durum Türkiye için de geçerli olmakla birlikte, sınırlı enerji kaynaklarına sahip olan ülkede kenevirden elde edilen biyokütleden enerji kaynağı olarak yararlanılabilir.

Diğer taraftan, kenevir lifinin pamuk ve keten lifi; kenevir tohumunun ise diğer yağlı tohumlu bitkilerle rekabetinde dezavantajlı olması kenevir bitkisinden kannabinoid üretimini öne çıkarabilir.

Kozmetik ve eczacılık alanı

Bu konudaki yasal düzenlemelerin yapılması durumunda Türk keneviri kozmetik ve eczacılık alanında önemli bir hammadde kaynağı olma potansiyeli taşırken kannabinoid üretiminin ekonomiye katma değeri daha yüksek olabilir.

Dünya genelinde çevreci ürünlere olan talep son yıllarda otomotiv endüstrisinde de kendisini göstermektedir. Otomotiv endüstrisinde üretilen araçların ağırlıklarının azaltılması yakıt tüketimi ve dolayısıyla karbonmonoksit salınımını doğrudan etkilemektedir.

Türkiye’de liflik kenevir tarımının tekstil sanayisinden ziyade biyokompozit üretimi konusunda da uzmanlaşması önerilmektedir. Ülkede üretilen kenevir lifleri için otomotiv endüstrisi gelişmeye açık bir pazar potansiyeli taşımaktadır.

Yerli otomobile katkı sağlayabilir

Ayrıca Türkiye’nin 2023 hedefleri doğrultusunda çevreci bir yaklaşımla üretilmesi planlanan yerli elektrikli otomobillerin (TOGG) plastik aksamlarında kenevirden elde edilen biyokompozitlerin kullanılması yerli otomobilin daha çevreci olmasına katkı sağlayabilir.

Bu durumda ihtiyaç duyulacak biyokompozitler ülkede yetiştirilen kenevirlerden üretilebilecektir. Dolayısıyla hem kenevirden katma değer yaratılırken aynı zamanda üretilecek otomobillerde milli kaynak kullanım oranı da artırılabilecektir.

Lifin kenevir saplarından ayrıştırılmadan pazarlanması

Yapılan bu çalışmada ve mevcut şartlarda, kenevirin hem tohum hem de lif amaçlı yetiştirilmesi (karma üretim) ve lifin kenevir saplarından ayrıştırılmadan ham halde pazarlanmasının diğer yöntemlere ve bölgedeki başat ürünlere göre daha kârlı olduğu saptanmıştır.