Samsun’daki 113 yıllık mermer kitabenin sırrı çözüldü

Samsun’un İlkadım ilçesinde eski bir çeşmeden sökülen 113 yıllık mermer kitabenin sırrı çözüldü. 3 dilde yazıların bulunduğu kitabenin, asimile edildikten sonra Bizans İmparatorları tarafından gönderilen Ortodoks Hristiyan Karamanlı Türklerine ait olduğu ortaya çıktı.

Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Samsun’da çıkan eserler ve yapılan araştırmalar, kentin geçmişini aydınlatmaya devam ediyor. 1900’lü yılların başında Kanun-i Esasi Meydanı (Anayasa Meydanı) olarak kullanılan Kadıköy mahallesindeki Kazım Paşa İlköğretim Okulu’nun anındaki mermer Kanun-İ Esasi Meydanı kitabesinin hangi topluma ait olduğu tespit edildi.

mermer kitabe

1970 yılından beri Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi alanında sergilenen kitabenin sırrını arkeolog ve sanat tarihçisi Emine Yılmaz tarafından çözüldü. Mermer kitabenin üzerindeki Rumca, Arap ve Grek alfabesiyle yazılan cümleleri Türkçe’ye çeviren Yılmaz, eserin Karamanlıca dilini kullanan Karamanlı Türkleri tarafından yapıldığını belirledi.

Sanat tarihçisi Emine Yılmaz’ın yaptığı ‘Samsun'da Karamanlıca Kitabe Örnekleri’ araştırması, göç ettirilen Karamanlı Türklere ait eserleri gün ışığına çıkardı. Günümüzdeki izleri devam eden Türklere ait 2 adet çeşmedeki ve bulunan bir meydan kitabesini inceleyen Yılmaz, edindiği bilgileri paylaştı.

Mermer kitabe

Yılmaz, “Hayrat olan bu çeşmeler birisi Bafra ilçesi Kapıkaya mahallesindedir. Kitabenin ilk 2 satırı Arap alfabesi ile Osmanlıca/Türkçe ve 3. satır da Karamanca olup ‘İçene Afiyet Göçene Selamet-Sahibi Hayrat Karagözoğlu Krikor’ yazılıdır. Diğeri ise Canik ilçesi Devgeriş mahallesindedir. Bunun da üzerinde ‘Kendi Günahlarını Yıkayın. Yüzünü Değil Sadece” yazısı yer almaktadır. İkisi de Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından koruma altına alınmıştır” açıklamasında bulundu.

Mermer kitabe

51 yıldır sergilenen Kanun-i Esasi Meydanı kitabesi konusunda Emine Yılmaz, “Meydanın yerine 1956 yılında Kazım Paşa İlkokulu’nun yapılmış. Kitabenin bulunması ve 1970 yılında müzemize nasıl getirildiği konusunda bilgi elde edemedik. Kanuni Esasi kelime anlamı itibari ile Anayasa’’ anlamını taşımaktadır.

100 x 45 cm. ölçülerinde dikdörtgen formlu olan meydan kitabesinin üst kısmında Rumca: ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ‘Anayasa Meydanı’ yazılıdır. Hemen altında 3 satırlık yazı dizisi yer almaktadır. Bu satırlarda ‘Değerli, Saadetli Hacı Emin’, onun altındaki 5 satırlık Karamanlıca yazıda ise ‘Katu Meydanı Anıtı’nın imarı Sultan Abdulhamit Han’ yazılıdır.

Sanat tarihçisi Emine Yılmaz.

Kitabeden anlaşıldığı kadarı ile Sultan Abdülhamit döneminde Hacı Emin tarafından yaptırılmıştır. Bu kitabeden halkın mahalli, geleneksel ve kültürel adlara verdiği değer ve önem anlaşılmaktadır. 19. yy. da Hıristiyan nüfusa sahip olduğu bilinen Kadıköy ‘ün Ortodoks Türkeri’nin de iskan alanı olduğunu göstermesi bakımından önemlidir” ifadelerini kullandı.